دوم اسفند مصادف با 21 فوریه «روز جهانی زبان مادری» است. روزی‌که
از 15 سال پیش برای جلب توجه جوامع بشری به اهمیت تنوع زبانی و حفظ آن در جهان، گرامی
داشته می‌شود. اما تاریخچه پیدایش روز جهانی زبان مادری به حرکت‌های دانشجویان دانشگاه‌های
بنگلادش در سال 1952 برمی‌گردد، زمانی‌که بنگلادش هنوز از پاکستان استقلال نیافته بود
و ایالت پاکستان شرقی نامیده می‌شد و زبان رسمی که در مدارس و دانشگاه‌های پاکستان
شرقی آموزش داده می‌شد، زبان پاکستانی ویا همان اردو بود. در‌حقیقت این زبان به غیر
اردو زبانان تحمیل می‌شد. اما دیگر ملت بنگال علی‌الخصوص فعالان دانشجویی‌شان زیر بار
این تحمیل نمی‌رفتند. این در‌حالی بود که به خاطر تفکرات خاص دولت وقت پاکستان، کوچکترین
حرکتی در این زمینه با شدیدترین اقدامات این دولت مواجه می‌شد. با این‌حال ملت بنگال
برای گرفتن حق تحصیل به زبان مادریشان کوتاه نمی‌آمدند. چندی نگذشت که دانشجویان بنگالی
با هدف به رسمیت شناساندن زبان مادری مردم سرزمینشان یعنی زبان «بنگلا» یا «بنگالی»
اقدام به تظاهرات وسیع کردند. در این زمان یعنی در 21 و 22 فوریه سال 1952 تعداد زیادی
از دانشجویان بنگالی در محوطه دانشگاه داکا توسط دولت پاکستان به رگبار بسته‌شدند.
از جان‌باختگان این حادثه می‌توان به ابوالبرکت(استاد دانشگاه داکا)، رفیع‌الدین احمد(دانشجو)
و شوفیر رحمان(کارمند عالیرتبه دادگاه عالی بنگلادش) اشاره کرد. اما مقاومت و ایثار
دانشجویان، اساتید و فعالان فرهنگی و سیاسی بنگلادش باعث شد که چهار سال بعد(1956)
زبان بنگالی به رسمیت شناخته شود و همچنین تداوم مبارزات مردم و فعالین باعث استقلال
بنگلادش از پاکستان در سال 1971 شد. پس از استقلال بنگلادش، مراسم روز زبان مادری همه‌ساله
در 21 فوریه با شکوه خاصی در این کشور برگزار می‌شد، تا اینکه در سال 1999 سازمان آموزشی،
علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) پیشنهاد کشور بنگلادش مبنی بر اعلام 21 فوریه به عنوان
«روز جهانی زبان مادری» را پذیرفت. هم‌زمان با این فعالیت‌ها سازمان دیگری با عنوان
«طرفداران جهانی زبان مادری» در کانادا تشکیل شد که اعضای آن را افرادی از ملیت‌های
مختلف تشکیل می‌دادند. این تشکل نیز پیشنهاد خود را جهت نامگذاری 21 فوریه با عنوان
روز جهانی زبان مادری به سازمان یونسکو ارائه داد. پس از تصویب، طرحی توسط یونسکو تهیه
و به تمامی 188 کشور عضو این سازمان، از جمله کشور ایران ابلاغ شد، طرحی که در آن برای
معلمان، دانش‌آموزان و دانشجویان برنامه‌های خاصی تدارک دیده شده‌بود. بدین‌ترتیب برای
اولین بار مراسم روز جهانی زبان مادری در 21 فوریه سال 2000 در پاریس با حضور نمایندگان
کشورهای مختلف جهان، زبان شناسان و دبیرکل سازمان یونسکو برگزار شد.
--------
چاپ شده در نشریه «دنیز»، شماره هشتم، ویژه نامه روز جهاني زبان مادری
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر